چه شباهت‌هايي ميان مقام‌العراقي و موسيقي ايراني وجود دارد؟
تهران- ايرنا- مقام‌العراقي كه در كافه‌هاي و قهوه‌خانه‌ها اجرا مي‌شد با موسيقي ايراني تفاوت و مشابهت هايي دارد كه براي نمونه«مقام دشت» مشترك ميان آنهاست كه خواننده با «تحرير» شروع مي‌شود وو و مي‌تواند از بالاترين نت تا پايين‌ترين آن نواخته شود.
به گزارش ايرنا، در نشست تخصصي سي و هفتمين جشنواره موسيقي فجر معني جهاد (از عراق)، محمد زرين‌مهر و عيسي زارعي (نوازنده و آهنگساز) و همچنين دبير اين نشست بابك خضرائي حضور داشتند و به وجه عملي موسيقي مقام‌العراقي و تفاوت‌ها و شباهت‌هاي ميان موسيقي ايراني و عراقي پرداخته شد.
در ابتداي اين نشست، زرين‌مهر به‌عنوان نخستين سخنران گفت: ما قرار است به شناخت مقدماتي اجزا و ساختار مقام‌العراقي بپردازيم كه در موسيقي به‌شكلي سنتي رواج دارد. خواستگاه مقام‌العراقي، كافه‌هاي و قهوه‌خانه‌ها اجرا مي‌شده است و قدمتي حدود ۴۵۰ سال دارد و به دوران خلافت عباسي و در پايتخت بغداد بازمي‌گردد؛ زماني كه در هرات، رژيم بعثي حكمراني مي‌كرد، فضا براي مطالعه بسيار بسته بود و البته گشايش‌ها از اوايل قرن ۲۰ اتفاق مي‌افتد؛ يوسف عمر، مشهورترين خواننده مقام‌العراقي است.
مقالات بيشتر:آموزشگاه موسيقي غرب تهران
وي در مورد اصطلاح «چالقي يا جالقي» كه به نوازندگان اين حوزه اطلاق مي‌شود و يا به‌بيان ديگر، گروهي را كه شامل كمانچه، رباب و انواع سازهاي كوبه‌اي نظير تنبك و همچنين سنتور، مي‌شود، گفت: امروز سازهايي نظير قانون نيز وارد مقام‌العراقي شده اما در اجراهاي قديمي، سنتور و كمانچه نيز وجود داشته است. كلمات و ساختار موسيقي مقام‌العراقي، شباهت بسيار زيادي به موسيقي ايراني دارد.
زرين‌مهر افزود: هنگام اجراي مقام‌العراقي، به محض آغاز به‌كار خواننده، «تحرير» شروع مي‌شود كه به درآمد موسيقي شباهت دارد. پس از تحرير، بخش ديگري آغاز مي‌شود كه به شعوب معني مي‌شده است كه مسئله‌اي عجيبي شده با فرهنگ و گاهي قابل‌قياس با موسيقي ايراني است؛ يكي ديگر از اجزاي مقام‌العراقي، حالتي براي آماده‌سازي فضاست كه مي‌تواند از بالاترين نت تا پايين‌ترين آن نواخته شود.
وي تصريح كرد: ميانه، ديگر بخش مقام العراقي است كه هميشه اوج خوانده مي‌شود و خواننده بايد با بالاترين حجم صداي خود اجرا كند؛ پس از آن، فرودي براي رسيدن به مبناي مقام‌العراقي نواخته مي‌شود و در انتها، مقام‌العراقي با «تضمين» تمام مي‌شود؛ همچنين براي مثال، يكي از مقام‌ها، «مقام نوروز عجم» است كه خاصيت‌هاي «درآمد نوا» را دارد كه بسيار مقام زيبايي است.
چه شباهت‌هايي ميان مقام‌العراقي و موسيقي ايراني وجود دارد؟
جهاد به‌عنوان دومين سخنران اظهار كرد: مقام‌العراقي مقام، موسيقي خاص بغداد است كه البته در بصره و برخي شهرهاي ديگر نيز اجرا مي‌شود. درست مانند مركز موسيقي رديفي كه تهران است اما در ديگر شهرهاي ايران نيز رواج دارد.
وي نمونه‌هايي اجرايي از مقام‌العراقي نواخت و افزود: در اينجا، توضيحات مختصري در مورد خانواده مقامات مي‌دهم؛ اين سبك نواختن البته مختص كشورهاي عربي نيست و در ديگر كشورها نيز ممكن است اين‌گونه نواخته شود.
جهاد با نشان‌دادن مثال عملي مقام‌العراقي، در پاسخ به اين پرسش كه آيا در عراق به صبا، منصوري ميگويند يا خير؟ تشريح كرد: خير، تفاوت دارد زيرا منصوري داراي جمله معيني است كه آن را از صبا متفاوت مي‌كند.
وي در ادامه با اشاره به موضوع پايان‌نامه خويش كه به بررسي نقاط مشابه موسيقي ايراني و موسيقي عراقي مي‌پردازد، نمونه عملي اين وجوه تشابه و تفاوت جزء به جزء و همچنين شباهت‌هاي اين دو نظام موسيقيايي را نواخت و اضافه كرد: نگاه مشتركي در ميان اين دو نظام وجود دارد. البته ممكن است صورتي ديگر داشته باشد اما در نگرش يكسان هستند. در هر صورت، برخي مقام‌ها خاص موسيقي عراق بوده و در هيچ‌كجاي ديگر ديده نمي‌شود.
در انتها، زارعي با اجراي مثالي عملي از «يوسف عمر» و نمونه رديفي از «استاد رضوي» به نشان‌دادن وجه‌تشابه موسيقي ايران و عراق و تشريح آراء خويش پرداخت و گفت: «مقام دشت»، مقامي مشترك ميان اين دو سبك موسيقي و همچنين وجه تمايز ساختارهاي موسيقيايي متفاوت است كه همين تفاوت‌ها را مي‌توان به‌عنوان عاملي براي به‌وجود آمدن وجوه تشابه دو سبك موسيقي ايراني و عراقي برشمرد.
وي در انتها و در باب شباهت‌هاي موسيقي كشورهاي هم‌جوار از لحاظ جغرافيايي يا مشابه از لحاظ فرهنگي و با توجه به تشابه بسيار زيادي كه ميان موسيقي ايراني و موسيقي عراقي وجود دارد، اظهار كرد: موسيقي عراقي، به موسيقي ايران و آذربايجان شباهتي بيشتر از موسيقي ديگر كشورهاي عربي دارد. البته اين شباهت‌ها به‌دليل هم جواري، گاهي ميان برخي كشورها اتفاق مي‌افتد. مانند نظام «جورجينا-جورجينه» كه ميان موسيقي كردستان و عراق، مشترك است.
مقالات ديگر:هزينه خانه سالمندان
برچسب: ،