دعوت به كنسرت ختم
لاكچري شدن مجالس ترحيم از زبان شهروندان
دعوت به كنسرت ختم
«پدر يعني گرمي يك خانه/ پدر يعني شونه مردانه/ پدر يعني اشك پنهاني/ پدر يعني قلب باراني» مداح دكمه توقف آهنگ را مي‌زند و رو به فرزندان متوفي كه اطراف مزار پدر ايستاده‌اند مي‌گويد: «حسن آقا، حاج سعيد و آقا محمود! پدر يعني اشك پنهاني. حتماً پدر عزيز شما هم دور از چشم شماها گريه مي‌كرد تا شما متوجه غم و رنج و دردش نباشيد.» صداي ناله و ضجه كه بلند مي‌شود گوشي موبايل را دوباره به دست مي‌گيرد و دكمه آهنگ را مي‌زند. «چه كردي با قلب فرزندت/ گذشتي از خودت تا جان بگيرم/ من براي خستگي‌هايت بميرم»
روزنامه ايران: بازهم موسيقي و صداي خواننده قطع مي‌شود و اين بار مداح صفحه گوشي موبايلش را براي پيدا كردن آهنگ بالا و پايين مي‌كند. سه پسر متوفي گوشه‌اي دست به سينه ايستاده‌اند و دو دختر متوفي هم كنار مزار پدر ضجه مي‌زنند. مداح اكوي سيستم صوتي را كمي بالا مي‌برد و رو به جمعيتي كه براي مراسم شب هفت آمده‌اند، مي‌گويد: «حاج رمضان چه كردي با قلب فرزندانت؟ همه مي‌دانند كه چقدر از خودگذشتگي كردي. نمي‌خواهم جگر بازمانده‌ها را آتش بزنم اما فرزندان حاج رمضان بعد از پدر به كي تكيه مي‌كنيد؟»
رهگذران و كساني كه براي فاتحهخواني يا برگزاري مراسم دفن و ختم به بهشت سكينه(س) آمده‌اند با شنيدن صداي مداح و آهنگ يكي از خوانندگان پاپ براي چند لحظه توقف مي‌كنند. براي خيلي از آنها اجراي مداحي سر مزار با اين شيوه عجيب است. مهدي سيني خرما را به طرفم مي‌گيرد و مي‌گويد: «به حق چيزهاي نديده. تا امروز ديده بوديم سر مزار با ني يا دف نوحه‌سرايي كنند ولي نديده بوديم با آهنگ ترانه پاپ در رثاي پدر بخوانند. فلسفه حضور در مراسم خاكسپاري يا ختم بر اساس احاديث ائمه اطهار (ع) يادآوري و عبرت است. يعني اينكه به ياد بياوريم كه مرگ فقط براي ديگران نيست و ممكن است دير يا زود سراغ ما هم بيايد. به همين دليل وقتي براي فاتحهخواني سر مزار مي‌آييم بايد عبرت بگيريم و هميشه خود را آماده سفر آخرت كنيم. اما با اين برنامه‌هايي كه سر مزار انجام مي‌دهند به تنها چيزي كه فكر نمي‌كنيم عبرت گرفتن و طلب بخشش براي متوفي است. انگار كنسرت برگزار مي‌شود و بجز خانواده نزديك متوفي كه داغدار هستند بقيه به موسيقي توجه مي‌كنند. باور كنيد روح آن مرحوم هم راضي نيست. سر مزار بايد قرآن بخوانند و براي آمرزش گناهان دعا كنند.»
مراسم به پايان مي‌رسد و مداح از روي كاغذي كه به دست گرفته از مؤسسات، شركت‌ها و افرادي كه از راه‌هاي دور و نزديك در مراسم شركت كرده‌اند تشكر و قدرداني مي‌كند. بعد از پايان مراسم مداح خودش را به قطعه ديگري مي‌رساند. مراسم چهلم يك مادر در حال برگزاري است و صداي ني و دف فضاي آرامستان را پر كرده است. «لحظه خداحافظي به سينه‌ام فشردمت/ اشك چشمام جاري شد دست خدا سپردمت/ دل من راضي نبود به اين جدايي/ مادر منو ببخش اگه يه وقت آزردمت»
نوازنده ني سعي مي‌كند با شعر همراه باشد و نوازنده دف ضربه‌ها را هماهنگ مي‌كند. همه اشعار در گوشي موبايل آماده است و با هر بالا و پايين شدن صفحه گوشي اشعار جديد با نواي دف و ني پخش مي‌شود. با هر بيت و تكرار كلمه «مادر» دختر متوفي خودش را روي قبر مي‌اندازد و نام مادرش را فرياد مي‌زند. «۴۰ روزه كه بوي گل نيومد يار/ صداي چهچه بلبل نيامد/ رويد از باغبان گل بپرسيد يار/ چرا بلبل به صيد گل نيومد»
خواننده با تلفيق اشعار و ارتباط دادن آنها سعي مي‌كند اشعار را براي مراسم چهلم تنظيم كند. پايان مراسم با تكنوازي ني و دف همراه مي‌شود و سرپرست گروه موسيقي كارت ويزيتي را كه روي آن گروه موسيقي ني و دف مجالس ترحيم و سوگواري معرفي شده، بين شركت كنندگان مراسم پخش مي‌كند. مراسم كه تمام مي‌شود پسر متوفي شماره كارت بانكي خواننده را مي‌گيرد و پول درخواستي را برايشان واريز مي‌كند. ميهمان‌ها يكي يكي با خانواده عزادار همدردي مي‌كنند و مي‌روند.
كيارش از قزوين براي شركت در مراسم آمده است. مي‌گويد «مراسم سوگواري هم چشم و هم چشمي شده. تا چند سال قبل براي خاكسپاري يا مراسم سوم و چهلم مداحان ذكر مصيبت مي‌كردند و خانواده متوفي با شنيدن ذكر مصيبتي كه براي ائمه اطهار(ع) اتفاق افتاده براي مصيبت پيش‌آمده، از خودشان صبوري نشان مي دادند. اما الان گروه موسيقي دعوت مي‌كنند و به جاي ذكر مصيبت اشعار و آهنگ خواننده‌هاي پاپ را مي‌خوانند. متأسفانه برخي خانواده‌ها تصور مي‌كنند هر چقدر مراسم ترحيم يا خاكسپاري لاكچري باشد، به عزيز از دست رفته‌شان احترام بيشتري گذاشته‌اند و اطرافيان هم از اين كار آنها راضي خواهند بود. فكر مي‌كنند با اين كار كساني كه براي مراسم مي‌آيند تا آخر مراسم مي‌مانند و خسته نمي‌شوند. اما به اعتقاد من كسي كه دستش از دنيا كوتاه شده به خيرات و فاتحه بيشتر نياز دارد و گروه اركستر هيچ فايده‌اي ندارد. با اين برنامه‌ها نمي‌توانيم همه را تا آخر مراسم نگه داريم. البته هر كسي با هر شيوه‌اي كه مي‌پسندد مي‌تواند سوگواري كند اما در جايي مثل آرامستان‌ها كه خانواده‌هاي زيادي رفت و آمد مي‌كنند، برگزاري مراسم لاكچري مناسب نيست.»
بيلبوردهاي داخل بهشت زهرا(س) توجهم را جلب مي‌كند: «استفاده از آلات موسيقي و ساز و پخش هرگونه موسيقي در مراسم كنار مزار ممنوع است. رعايت فرهنگ صحيح تشييع و تدفين باعث آرامش و آمرزش روح متوفي مي‌شود.» همچنين به گفته حامد ابوالحسني يكي از مسئولان روابط عمومي سازمان بهشت زهرا، برگزاري مراسم سر مزار كه در آن از آلات موسيقي استفاده شود، ممنوع است و كسي اجازه ندارد از موسيقي براي مراسم خاكسپاري يا هفتم و چهلم و سالگرد استفاده كند: «از دو سال قبل با نصب بنر در قطعات مختلف بهشت زهرا و مقابل مجتمع عروجيان اعلام كرديم استفاده از آلات موسيقي بر سر مزار ممنوع است. به هرحال بهشت زهرا يك مكان عمومي است. شايد خانواده متوفي و اطرافيان آنها از اجراي موسيقي در مزار لذت ببرند ولي ممكن است چند رديف بالاتر خانواده ديگري كه براي فاتحهخواني يا برگزاري مراسم سر مزار عزيزشان مي‌آيند، اين كار را نپسندند. سازمان بهشت زهرا براي اجراي مراسم سر مزار فقط اكو و باند به همراه مداح در اختيار خانواده‌هاي عزادار قرار مي‌دهد و اگر هم كسي خارج از اين مجموعه خواننده يا آلات موسيقي براي اجرا سر مزار بياورد تخلف كرده است.»
گروه‌هاي موسيقي براي اجراي برنامه سر مزار همراه با ني ۳ ميليون تومان و اجرا در سالن ۵ ميليون تومان پول مي‌گيرند. اين را يكي از خواننده‌هاي سر مزار مي‌گويد و تأكيد مي‌كند سعي خواهند كرد مراسم آبرومندانه برگزار شود: «۵ سال است كه مراسم سر مزار برگزار ميكنيم. گروه ما بهترين برنامه را ارائه مي‌دهد. خانواده‌هايي كه دوست دارند در سالن اجتماعات مراسم ختم بگيرند از ما دعوت مي‌كنند و ما هم سعي ميكنيم اشعاري را كه مناسب وصف متوفي و اطرافيان آنها باشد بخوانيم. براي بهشت زهرا به دليل اينكه استفاده از آلات موسيقي ممنوع است فقط از ني استفاده ميكنيم ولي براي اجرا در سالن از ني، دف، سه تار و ويولن هم استفاده ميكنيم. البته در آرامستان‌هاي ديگر تهران يا اطراف تهران و برخي شهرها مي‌توانيم از آلات موسيقي هم استفاده كنيم. گاهي اوقات هم آهنگ مورد نظر را از گوشي موبايل پخش ميكنيم و روي آهنگ مي‌خوانيم. نمونه كارهاي ما را هم مي‌توانيد در اينترنت ببينيد. قيمت اجراي سالن براي يك ساعت ۵ ميليون تومان است و تا امروز هر مراسم ترحيمي كه رفته‌ايم صاحبان عزا از ما راضي بوده‌اند. البته دوران كرونا كار ما خيلي كم شد. مراسم خاكسپاري تنها با حضور خانواده درجه يك برگزار مي‌شد و اجازه تجمع داده نمي‌شد. از ختم و شب هفت و چهلم هم خبري نبود و مردم در تنهايي سوگواري مي‌كردند. مراسم ترحيم هم مثل مراسم عروسي است و خانواده‌ها تلاش مي‌كنند ختم را هم به بهترين شكل برگزار كنند. اجراي برنامه موسيقي باعث مي‌شود خيلي‌ها تا آخر حضور داشته باشند و همين حضور مي‌تواند تسلي دل خانواده داغدار باشد.»
آرامستان هر لحظه شلوغ‌تر مي‌شود و مثل همه پنجشنبه‌ها خيلي از مردم براي فاتحهخواني مي‌آيند. صداي مداح با نواي ني همچنان شنيده مي‌شود: «جان ز تو نوش مي‌كند/ دل ز تو جوش مي‌كند/ عقل خروش مي‌كند / اما پدر عزيزم بي تو به سر نمي‌شود»
برچسب: ،