فرونشست زمين در مشهد در حال گسترش است
فرونشست زمين در مشهد در حال گسترش است
فرش تَرَك تَرَك بيابان سال‌هاست در شهرستان مشهد در حال گسترش است و اين روزها برداشت بي‌رويه آب از حفره‌هاي زيرزميني سبب پيشروي بيابان به دشت مشهد شده است.
كارشناسان معتقدند هجوم گرد وغبار و ريزگردها نشانه‌هايي از استعداد زمين‌هاي اطراف مشهد است كه به سرعت به سمت بياباني شدن پيش مي‌روند و ساخت و ساز در زمين‌هاي كشاورزي با توجه به اكوسيستم فوق‌العاده شكننده اراضي در گسترش اين بيابان‌ها تأثيرگذار بوده است.
افزايش كانون فرسايش بادي
رئيس اداره منابع طبيعي و آبخيزداري شهرستان مشهد با بيان اينكه اين شهر تحت تأثير فرسايش‌هاي بادي به طور جدي مستعد بيابان‌زايي است و بايد راهكارهاي مناسب در اين زمينه انديشيده شود تا بحث كاربري بيابان به مشهد افزوده نشود، عنوان كرد: بحثي كه در مشهد با آن مواجه هستيم با عنوان افزايش كانون فرسايش بادي شناخته مي‌شود و هنوز به سمت بياباني شدن پيش نرفته است.
حسن محمدزاده در گفت‌وگو با قدس با تأكيد بر اينكه ما در دشت مشهد هنوز كاربري بيابان به معناي واقعي را نداريم و تنها اراضي تحت تأثير فرسايش بادي تشكيل شده، افزود: اراضي در حدود ۸ هزار هكتار كه كانون بحران فرسايش بادي تلقي مي‌شوند در شهرستان‌هاي سرخس و نيشابور، مناطق در معرض بياباني شدن را تشكيل مي‌دهند و اراضي مشهد هم تحت تأثير اين فرسايش بادي كه از آنجا سرچشمه مي‌گيرد، در معرض بياباني شدن قرار گرفته‌اند.
وي با تأكيد بر اينكه در اين زمينه مطالعات اجرايي اراضي تحت تأثير فرسايش بادي كه مقدمات بيابان‌زايي را تشكيل مي‌دهد در شهرستان مشهد انجام شده، اظهار كرد: يكي از راهكارهاي پيشگيري ومديريت مناطق كانون بحران فرسايش در قالب مديريت آب، ايجاد هلالي‌هاي آبگير و بذرپاشي است كه خاك اراضي تحت تأثير اين مسئله را تا حدودي بتوانيم با نوار مرزي كه همجوار هستند در كانون‌هاي فرسايش بادي كنترل كنيم.
وي ادامه داد: هدف از اجراي اين پروژه كه به صورت هلالي‌هاي آبگير ساخته مي‌شود، كنترل هرزآب‌هاي سطحي حاصل از بارندگي و كمك به بهبود وضعيت پوشش گياهي منطقه از طريق بذرپاشي گياهان بياباني است. وي افزود: مطالعات از باب پيشگيري كانون بحران فرسايشي كه به سمت بياباني شدن پيش نرود، انجام و وارد فاز اجرا شده است و امسال تأمين اعتبار آن هم انجام شده كه اين مطالعات در اراضي تحت تأثير فرسايش بادي مثل نيشابور و به خصوص سرخس كه حالت بيابان را دارند، صورت گرفته است.
وي به تعادل نداشتن ميزان ورودي منابع آبي به دشت مشهد با ميزان برداشت‌هاي نامتعارف از سفره‌هاي زيرزميني اشاره كرد و افزود: چيزي كه مشخص است اينكه بيلان منفي ورودي منابع آبي قاعدتاً بحث فرونشست‌ها را بي‌شك به همراه خواهد داشت؛ چرا كه اگر ميزان ورودي ما به آبخوان كمتر از ميزان خروجي باشد، لايه‌هاي زيرين سفره‌هاي آبي نشست خواهد كرد و فرونشست را به همراه خواهد داشت.
فرونشست ۲۲ متري زمين در مشهد
وي افزود: از طرفي بهره‌برداري بي‌رويه از منابع طبيعي، بحث تخريب مراتع، چراي دام بيش از حد كه كاهش نفوذپذيري خاك و تغذيه سفره‌هاي زيرزميني را به همراه دارد، حاصلخيزي زمين‌ها را از بين برده و افت سطح آب‌هاي زيرزميني را موجب مي‌شود. وي با اشاره به اينكه طي ۱۰ سال اخير دشت مشهد حدود ۱۰ تا ۲۲متر برابر مطالعات خود آب‌منطقه‌اي نشست زمين و ايجاد بيلان منفي را به همراه داشته است، افزود: از ديگر راهكارهاي پيشگيرانه در بيابان‌زايي همين بحث آبخيزداري با نگاه جامع است. استفاده از روش‌هاي نوين آبياري، كمك گرفتن از كشت‌هاي گلخانه‌اي، تجهيز و نوسازي در حوزه اراضي كشاورزي و كشت محصولات كم آب‌طلب مي‌تواند در مهار بحران بيابان‌زايي و نيز بحران آب دشت مشهد تا حدودي مؤثر باشد. وي به بحث‌هاي تعادل‌بخشي ميزان آب مشهد و استفاده بهينه از منابع آب و خاك و پوشش گياهي اشاره و تأكيد كرد: طرح‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري كه مطالعات آن به صورت جامع انجام شده، بايد با مشاركت مردم همراه باشد و در اين بين بحث‌هاي بيولوژيكي و حفاظت پوشش گياهي مي‌تواند براي جلوگيري از بيابان‌زايي و تخريب منابع آبي مؤثر باشد.
مشهد؛ محل برداشت گرد و غبار!
استاد دانشكده منابع طبيعي و آبخيزداري دانشگاه فردوسي مشهد كه معتقد است بيابان‌زايي مشهد تهديدي است كه از سال‌ها پيش آغاز شده و در برخي شهرها به مرز بحران نزديك شده است، ادامه مي‌دهد: مشهد مستعد بياباني شدن و بيابان‌زايي است و اگر فكري براي اين معضل نكنيم، مي‌تواند تبديل به بحران شود.
دكتر عليرضا راشكي در گفت‌وگو با قدس با اشاره به اينكه يكي از علائمي كه نشان مي‌دهد به سمت بيابان‌زايي در حركت هستيم، گرد و غبارهاي فراواني است كه اطراف مشهد ايجاد شده، افزود: در ماه‌هاي اخير مناطق جنوب مشهد و مناطقي كه به هيچ وجه گرد و غباري نداشتيم، محل برداشت گرد و غبار شده و اين نشان مي‌دهد اراضي ما در حال خشك‌تر شدن است و زمين‌هاي كشاورزي به تدريج استعداد خودشان را از دست مي‌دهند.
وي اظهار كرد: فرسايش بادي، يكي ازعواملي است كه در سال‌هاي اخير و به صورت گرد وغبار خودش را نشان داده و بخش‌هايي از مشهد، كانون برداشت گرد وغبار شده كه به درون شهر هم آمده و به تدريج سطح منطقه و اطراف را هم در بر خواهد گرفت.
وي با تأكيد بر اينكه در خراسان رضوي و مشهد بيشترين عامل در بحث بيابان‌زايي در حال حاضر همين فرسايش بادي است كه مطرح مي‌شود، عنوان كرد: برداشت‌هاي بي‌رويه آب از زمين‌ها در بحث‌هاي كشاورزي، يكي ديگر از عوامل رفتن به سمت بياباني شدن است. اين در حالي است كه اطراف مشهد به دليل افت آب‌هاي زيرزميني بحث فرونشست را در برخي مناطق داريم و با كمبود بارندگي‌ها حتي زمين‌هاي رها شده در برخي مناطق كه كشت ديم را دنبال مي‌كردند هم به سمت بياباني شدن پيش رفته‌اند.
قاليشويي شهرك اميد
وي با بيان اينكه بحث فرسايش‌هاي بادي را از دو مقوله مي‌توان بررسي كرد، ادامه داد: يكي فرسايشي است كه در سطح زمين اتفاق مي‌افتد و به طور معمول نمود آن را به صورت حركت شن‌هاي روان در سطح زمين داريم و ديگر بحث طوفان‌هاي گرد وغبار است كه خود آن به موضوعات ديگري چون حركت شن‌هاي روان در منطقه برداشت، حمل و رسوب‌گذاري قابل تقسيم است كه در هر مرحله بايد پروژه‌هايي را به اجرا گذاشت.
وي افزود: يكي ديگر از مواردي كه در فرسايش بادي با آن مواجه‌ايم، حركت اين ذرات در اتمسفر يا جو است و با عنوان گرد و غبار از آن ياد مي‌كنيم كه براي كنترل آن دو بحث مطرح است. جلوگيري از انتشار گرد و غبار در محل توليد و راهكارهايي مثل مديريت سرزمين، احياي پوشش گياهي، مالچ پاشي و... و يا كاهش اثر با آگاهي مردم مي‌تواند مؤثر باشد.
وي ادامه داد: وقتي صحبت از كنترل گرد وغباري است كه در مسافت ۴ تا ۵ كيلومتر از كشورهاي همسايه در حال ريزش است، يا بايد كاهش اثر را پيگيري كنيم يا كاهش انتشار را داشته باشيم.
بر همين اساس پيگيري اين مباحث در سطوح منطقه‌اي و ملي از اولويت‌هاي جدي است.
خبرنگار: مهدي توحيدي
منبع: https://www.qudsonline.ir/
برچسب: ،