والديني كه فرزنداني حرمت‌شكن تربيت مي‌كنند
والديني كه فرزنداني حرمت‌شكن تربيت مي‌كنند
وارش نيوز / پاي سفره دل پا به سن گذاشته‌ها كه بنشيني بيشترشان بي برو برگرد از حرمت‌شكني كوچك‌ترهاي خانواده يك دو جين خاطره سر دل مانده دارند. بعضي‌هاي شان اين برخورد ها را با بغض و اشك براي‌تان روي دايره مي‌ريزند و بعضي‌هاي ديگر وامانده‌اند كه چه چيزي باعث شده بچه‌هاي امروزي كمتر احترام بزرگ‌تر ها را داشته باشند و تا مرز بي‌ملاحظه بودن نسبت به همه چيز پيش بروند. شايد كمي تلخ باشد اما دكتر فرحناز كيان ارثي متخصص روانشناسي كودك و نوجوان معتقد است متهم رديف اول اين ماجرا در بيشتر موارد برخوردهاي نا به جاي والدين در دراز مدت بوده است.
مركز مشاوره كودك و نوجوان در مرزداران
اين روزها اطرافمان كودكان و نوجواناني را مي‌بينيم كه احترام كمي براي بزرگ‌تر از خودشان قائل‌اند يا شايد هم معناي احترام گذاشتن از ديد آن‌ها با ما متفاوت است. بچه‌هايي كه دراز كردن پايشان جلوي بزرگ‌تر را عادي مي‌دانند يا زماني كه به آن‌ها اعتراض مي‌كنيد كه تلفن همراهشان را كنار بگذارند، بي‌توجه به حرف شما به كارشان ادامه مي‌دهند؛ اين‌ها طيف‌هاي خفيف بي‌احترامي است. در انتهاي جدي‌تر اين طيف، رفتارهايي مانند پرخاشگري كلامي و حتي فيزيكي، ناديده گرفتن قوانين و فرياد زدن و پرخاشگري قرار دارد. اين رفتارها باعث شده تا اين روزها والدين بسياري گلايه كنند كه چرا زمان ما حرمت بزرگترها حفظ مي‌شد اما اكنون حدومرزها برداشته‌شده و احترام به بزرگ‌تر كمرنگ‌تر شده است؟
دكتر فرحناز كيان ارثي، روانشناس كودك و نوجوان و عضو هيئت‌علمي دانشگاه در گفت‌وگو با ايرنا، چرايي اين مسئله را گستردگي معناي احترام مي‌داند و معتقد است كه سخت‌گيري والدين براي احترام به بزرگترها در اين دوره و زمانه نه‌تنها ديگر نتيجه‌بخش نيست بلكه نتيجه معكوسي خواهد داشت؛ اين روانشناس كودك و نوجوان در ادامه به بررسي نقش والدين در فرزند پروري و ارائه راهكارهايي براي حفظ حرمت والدين توسط فرزندان مي‌پردازد.
بچه‌ها از بدو تولد احترام به بزرگ‌تر را ياد مي‌گيرند
كيان ارثي مي‌گويد بچه‌ها از زماني كه به دنيا مي‌آيند خيلي از مفاهيم ازجمله احترام را ياد مي‌گيرند: «خانواده، اولين محيط اجتماعي است كه كودك با آن روبه‌رو مي‌شود. او از همان بدو تولد كه معيار مشخصي از بد و خوب ندارد، كم‌كم با رفتارهاي خانواده و نحوه برخورد آن‌ها با يكديگر آشنا مي‌شود. اگر كودك از همان ابتدا احترام بزرگ‌تر به كوچك‌تر و كوچك‌تر به بزرگ‌تر را درك كند، خودبه‌خود احترام به اطرافيان در او نهادينه مي‌شود.»
او ادامه مي‌دهد: «اگرچه يادگيري احترام از همان بدو تولد مطرح است اما برخي از بچه‌ها در برخي از دوره‌هاي سني نسبت به والدين بي‌حرمتي مي‌كنند؛ مثلاً، در دوران نوجواني بي‌احترامي به والدين رايج‌تر است چون بچه‌ها در اين سن درگير تفرد يا فرديت يافتگي هستند و تلاش مي‌كنند كه از والدين خود فاصله گرفته و مستقل شوند.»
اين روانشناس كودك و نوجوان تأكيد مي‌كند: «بي‌احترامي يا احترام يك جاده يك‌طرفه نيست كه لازم باشد بچه‌ها حتماً به والدينشان احترام بگذارند، اين جاده كاملاً دوسويه و برابر است و والدين براي دريافت احترام از طرف فرزندانشان لازم است در ابتدا خودشان به آن‌ها احترام بگذارند تا احترام متقابل را دريافت كنند.»
معناي احترام در فرزندپروري
در گذشته، احترام به بزرگ‌تر بيشتر در تعابير جزئي‌تر خلاصه مي‌شد؛ مثل دراز نكردن پا جلوي بزرگ‌تر، ازدواج نكردن زودتر از خواهر يا برادر بزرگ‌تر، قبل از بزرگترها حاضر نشدن سر سفره غذا و... اما از ديد نسل امروزي، معناي احترام به بزرگ‌تر تغيير كرده است؛ دكتر كيان ارثي دراين‌باره توضيح مي‌دهد: «والدين ابتدا بايد در مورد كلمه احترام آگاهي داشته باشند و بدانند كه احترام چه معنايي دارد؛ خيلي از افراد تصور مي‌كنند كه احترام به معناي دراز نكردن پا جلوي بزرگ‌تر و استفاده نكردن از كلمات نامناسب در حضور بزرگترها است؛ اين نمونه‌ها اگرچه سمبل و شاخصه‌هاي احترام بچه‌ها به والدين از قديم‌الأيام بوده اما مسئله اينجاست كه احترام دامنه بسيار گسترده‌اي دارد.»
او ادامه مي‌دهد: «يكي از تعاريف احترام اين است كه شما نگرش و باورتان بر اين باشد كه به يك انسان ديگر آسيب نزنيد و باخشم با او برخورد نكنيد؛ البته اين تعريف مي‌تواند گسترده‌تر باشد يعني علاوه بر آسيب رساندن و پرخاشگري كردن، ناديده گرفته شدن حقوق بچه‌ها يا حقوق والدين نيز مي‌تواند مصداق بي‌احترامي باشد.»
اين روانشناس مي‌گويد: «در تعريف ديگري از احترام، به ارزش قائل شدن ويژگي‌ها، دانش و مهارت‌هاي يك فرد اشاره‌شده است اما تعريف مدنظر ما از احترام در فرزند پروري اين است كه حقوق طرف مقابل ناديده گرفته نشود، به او آسيب نزنيم و صرفاً از منظر ادب نگاه نكنيم.»
معناي احترام در فرزندپروري
در گذشته، احترام به بزرگ‌تر بيشتر در تعابير جزئي‌تر خلاصه مي‌شد؛ مثل دراز نكردن پا جلوي بزرگ‌تر، ازدواج نكردن زودتر از خواهر يا برادر بزرگ‌تر، قبل از بزرگترها حاضر نشدن سر سفره غذا و... اما از ديد نسل امروزي، معناي احترام به بزرگ‌تر تغيير كرده است؛ دكتر كيان ارثي دراين‌باره توضيح مي‌دهد: «والدين ابتدا بايد در مورد كلمه احترام آگاهي داشته باشند و بدانند كه احترام چه معنايي دارد؛ خيلي از افراد تصور مي‌كنند كه احترام به معناي دراز نكردن پا جلوي بزرگ‌تر و استفاده نكردن از كلمات نامناسب در حضور بزرگترها است؛ اين نمونه‌ها اگرچه سمبل و شاخصه‌هاي احترام بچه‌ها به والدين از قديم‌الأيام بوده اما مسئله اينجاست كه احترام دامنه بسيار گسترده‌اي دارد.»
او ادامه مي‌دهد: «يكي از تعاريف احترام اين است كه شما نگرش و باورتان بر اين باشد كه به يك انسان ديگر آسيب نزنيد و باخشم با او برخورد نكنيد؛ البته اين تعريف مي‌تواند گسترده‌تر باشد يعني علاوه بر آسيب رساندن و پرخاشگري كردن، ناديده گرفته شدن حقوق بچه‌ها يا حقوق والدين نيز مي‌تواند مصداق بي‌احترامي باشد.»
اين روانشناس مي‌گويد: «در تعريف ديگري از احترام، به ارزش قائل شدن ويژگي‌ها، دانش و مهارت‌هاي يك فرد اشاره‌شده است اما تعريف مدنظر ما از احترام در فرزند پروري اين است كه حقوق طرف مقابل ناديده گرفته نشود، به او آسيب نزنيم و صرفاً از منظر ادب نگاه نكنيم.»
كيان ارثي توصيه مي‌كند: «براي احترام مصداق تعريف كنيد؛ يعني از خودتان سؤال كنيد كه اگر قرار باشد يك نفر به شما احترام بگذارد، انتظار داريد چه رفتارهايي نسبت به شما داشته باشد؟! انجام اين كار و مشخص كردن رفتارهاي مشخص، يكي از دقيق‌ترين حالت‌هاي ممكن براي مصداق احترام است اما در متون فرزند پروري، احترام به معناي رعايت حقوق فردي بدون قضاوت و سوءگيري است؛ قضاوت يعني براي تفاوت‌هاي فردي احترام قائل شويم. مثلاً اگر زمان خواب‌وبيداري، علايق و نگاه فرزند من به دنيا متفاوت است، من بتوانم براي اين تفاوت‌ها در ابعاد و چارچوبي كه ارزش‌هاي خانواده حفظ شود، احترام قائل شوم.»
روش‌هاي آموزش احترام به بزرگ‌تر توسط والدين
به عقيده كيان ارثي، تعامل والدين با يكديگر مهم‌ترين الگوي احترام براي بچه‌ها است: «الگوپذيري در ذات كودكان نهفته است؛ بنابراين، يكي از بزرگ‌ترين مسئوليت والدين اين است كه الگوي خوبي براي فرزندانشان باشند و رفتار درست و سازنده‌اي را در برابر ديدگان كودك به نمايش بگذارند زيرا كودكان به‌خصوص در 5 سال اول زندگي، هر چيزي را كه در بزرگ‌سالان به‌خصوص والدينشان مي‌بينند، تقليد مي‌كنند.»
كيان ارثي بابيان اينكه يكي ديگر از مؤلفه‌هاي احترام، درست شنيده شدن است، مي‌گويد: «بچه‌هايي كه احساس مي‌كنند در خانواده حرف‌هايشان شنيده مي‌شود، كسي با آن‌ها صحبت مي‌كند و به آن‌ها در موضوعات مختلف حق انتخاب داده مي‌شود، اين بچه‌ها احساس مورداحترام واقع‌شدن رادارند؛ بنابراين، اگر والدين به بچه‌ها ياد دهند و با آن‌ها به اين شيوه برخورد كنند، اين اصول رفتاري باعث يادگيري احترام از سوي كودكان و نوجوانان مي‌شود.»
برچسب: ،