واكاوي «تشريفات زائد در مراسم ترحيم»
توسط در سبك زندگي بدون ديدگاه
واكاوي «تشريفات زائد در مراسم ترحيم»مراسم ترحيم در گذشته‌هاي نه چندان دور، بسيار ساده و بي‌آلايش برگزار مي‌شد و عزاداران از مهمانان با خرما و حلوا پذيرايي مي‌كردند اما امروزه آن‌قدر در ظواهر برگزاري يك مراسم ختم غرق شده‌ايم كه اصل كار را فراموش كرده‌ايم اين در حالي‌است كه در گذشته اگر فردي در محله از دنيا مي‌رفت همسايه‌ها در اجراي مراسم ختم مشاركت مي‌كردند و معمولاً در منزل از مهمانان پذيرايي مي‌شد، اما امروزه اين مراسم‌ها حتي از مساجد هم فراتر رفته و بايد در سالن‌ها و تالارها گرفته شود.
خريد قبر، هزينه غسل، تابلوي موقت بالاي مزار، سنگ قبر، عرشه خوان و اكو، سالن سوگواري، اعلاميه ترحيم، كارت دعوت، بنرهاي اعلام هم‌دردي و… تنها بخشي از هزينههاي هنگفت مردن است كه ورثه را به شدت آزار مي‌دهد و مصيبت خانواده عزادار را دوچندان كرده است.امروزه ورود رسوم غلط در برگزاري مراسم ختم در لرستان و بسياري از استان‌هاي كشور، سبب به انحراف كشيده شدن اين مراسم و تحميل هزينههاي سنگين به خانواده عزادار شده در حالي‌كه اين رسوم تطابقي با سبك زندگي اسلامي ندارند.
اثرات و بركات مجالس ترحيم
برگزاري مراسمات ترحيم توسط بازماندگان براي مردگان خود از چند جهت داراي اثر و بركت است، اولين اثر برگزاري مراسمات اموات شادي روح آن ميت است، اين نوع حوادث كوهي از غم و اندوه را بر شانه‌هاي بازماندگان تحميل مي‌كند و حضور مردم يك مشاركت در سهيم بودن در غم و اندوه و تسلي‌بخشي صاحبان عزاست، همچنين اين محافل باعث بصيرت‌افزايي و بيدار شدن از خواب غفلت و ذكر مرگ مي‌شود و سازندگي بهتري در تربيت روحي و عملي انسان‌ها خواهد داشت كمااينكه ياد م
رگ يكي‌از مسائل موعظه‌گر است و در رفتار و كردار آدمي سهم به‌سزايي دارد اين در حالي‌است كه در حديثي از نبي مكرم اسلام حضرت محمدمصطفي(ص) آمده است: «قلب‌ها زنگ مي‌گيرد همان‌گونه كه آهن زنگ‌زدگي بر آن عارض مي‌شود»، يكي‌از اصحاب پرسيد چه چيزي قلب‌هاي زنگ‌زده را صيقل مي‌دهد. پيامبر جواب داد: «سر و كار داشتن با قرآن و ياد مرگ».
مرگ از نگاه قرآن
نزديك به هزار آيه در قرآن‌كريم مربوط به معاد است كه از لحظات مردن تا عالم برزخ و روز قيامت و بهشت و جهنم سخن گفته ازجمله اينكه در آيه ۲۶ سوره «الرحمن» فرموده است: «كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ؛ هر چه بر [زمين] است فاني شونده است».آيات ۳۰ تا ۳۲ سوره زمر با مضمون «إِنَّكَ مَيِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَيِّتُونَ ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ عِنْدَ رَبِّكُمْ تَخْتَصِمُونَ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَ كَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جاءَهُ أَ لَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْكافِرِينَ» مسئله مرگ را به‌عنوان يك قانون عمومي ذكر كرده كه هيچ‌كس از اين قانون استثنا نيست لذا ياد مرگ براي بيداري از غفلت و توبه و عدم دلبستگي به دنياست.
همچنين در آيه ۱۸۵ سوره آل‌عمران در اين رابطه آمده است: «كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَما الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ؛ هر جاندارى چشنده [طعم] مرگ است و همانا روز رستاخيز پاداش‌هايتان به‌طور كامل به شما داده مي‌شود پس هر كه را از آتش به‌دور دارند و در بهشت درآورند قطعاً كامياب شده است و زندگى دنيا جز مايه فريب نيست» و در آيه سوم سوره ابراهيم(ع) نيز خداي متعال فرموده است: «الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا أُوْلَئِكَ فِي ضَلاَلٍ بَعِيدٍ؛ همانان كه زندگى دنيا را بر آخرت ترجيح مي‌دهند و مانع راه خدا مي‌شوند و آن‌را كج ميشمارند آنانند كه در گمراهى دور و درازى هستند».
مرگ در كلام امام حسين(ع)/علامت مردن مؤمن و كافر
امام محمدباقر(ع) فرمود: «علامت مرگ مؤمن، آن است كه در هنگام مرگ، صورتش سفيد مي‌شود و عرق از پيشانيش سرازير مي‌گردد و از چشمش، آبي مانند اشك، خارج مي‌شود كه علامت خروج روح است! ولي كافر، از دهانش كفي همانند كف شتر، خارج مي‌گردد».رسول خدا(ص) فرمود: «هرگاه رحلت مسلماني، فرا ميرسد، اعضا و جوارحش به هم مي‌گويند: سلام بر تو! تو از من جدا ميشوي و من از تو جدا ميشوم تا روز قيامت!» همچنين رسول خدا(ص) فرمود: «به خدايي كه جان محمد(ص)، به دست اوست اگر مكان مرده را ميديديد و سخن او را ميشنيديد، از گريه بر او دست برداشته و بر خودتان گريه ميكرديد! وقتي‌كه جنازه‌اي را حمل مي‌كنند، روحش بر بالاي جنازه حركت مي‌كند و صدا ميزند: اي خانواده‌ام! اي پسرم! دنيا شما را مثل من، به بازي نگيرد! كه از راه حلال و غير حلال، اموالي را جمع كردم، ولي همه را براي غير خود گذاشتم لذتش براي وارث و تبعاتش براي من است! از اينكه مثل من باشيد حذر كنيد!».
بيشتر بخوانيد: قاليشويي سبلان
غذا دادن را در مصيبت‌ها ترك كنيم
امير علي‌حيدر اميري، تحليل‌گر و نظريه‌پرداز لرستاني در گفت‌وگو با ايكنا از لرستان، با اشاره به اين كلام آيت‌الله بروجردي(ره) كه كريه‌ترين غذا، تناول غذاي بعد از تشييع جنازه است، گفت: متاسفانه در برخي از مناطق استان رسم است كه بعد از تشييع جنازه، خانواده فرد متوفي اقدام به طبخ غذا براي افراد شركت كننده در مراسم تشييع مي‌كنند.
وي افزود: براساس دستورات ديني ما تا سه روز بعد از فوت افراد، همسايگان و اقوام بايستي غذا براي خانواده عزادار طبخ كرده و آنها را اطعام كنند اما اين بدعت غيرشرعي و غيرعرفي باعث شده است كه خانواده متوفي برعكس به فكر غذا، مهمان‌داري، سفره‌چيني و پذيرايي از تشييع‌كنندگان باشند.
اين كارشناس و تحليل‌گر لرستاني با اشاره به تحميل شدن هزينههاي هنگفت و به‌وجود آمدن مشكلات مادي مترتب بر تشييع، تدفين و ترحيم بر خانواده فرد متوفي و عزادار، ادامه داد: لازم است اين رسم و بدعت از بين برود.
اميري اضافه كرد: حال براي اعضاي درجه يك خانواده اگر كسي از همسايگان و اقوام غذايي طبخ نمايد در واقع ثواب اخروي دارد و خانواده متوفي فقط داغ عزيزي را تحمل مي‌كند و به فكر اخذ قرض و پرداخت قرض‌هاي بعد از مصيبت نمي‌باشد.
اين تئوريسين مسائل سياسي با تاكيد بر اينكه از نخبگان، فرهيختگان، معتمدين، ريش‌سفيدان و افراد مورد وثوق خانواده‌ها، طايفه، ايل و قبيله انتطار مي‌رود با اين بدعت مبارزه كرده و آن‌را در جامعه كم‌رنگ و از بين ببرند، گفت: حال اين سوال مطرح است كه افرادي‌كه در تشييع جنازه شركت مي‌كنند مبلغي را به‌عنوان پرسانه به خانواده مصيبت‌زده پرداخت مي‌كنند آيا اين هم اشكال دارد.
وي افزود: در اين مورد ممكن است مبالغ غيرمتعارفي پرداخت شود بدين صورت كه بعضا به‌خاطر چشم و هم‌چشمي و رقابت مبالغي پرداخت مي‌شود كه از توان بعضي از افراد فقير و ضعيف بالاتر است به‌عنوان مثال در برخي طوايف هر كسي مبالغ پرسانه بالاتري مي‌دهد ديگر افراد نبايد از آن مبلغ كمتر پرداخت كنند لذا كارگري كه در تامين معيشت خانواده در تنگنا قرار دارد چه‌طور مي‌تواند مبلغ كلاني را به‌خاطر رقابت با ديگر اقوام پرداخت نمايد.
اميري با اشاره به اينكه گاهي شاهد بوده‌ايم كه افرادي در پرداخت پرسانه مصر بوده‌اند و براي اينكه در بين اقوام آبرو و حيثيت خود را حفظ كنند از ديگران پول قرض كرده و پرسانه گذاشته‌اند، گفت: همچنان كه غذا دادن از طرف خانواده عزادار مكروه و منفور است پرداخت پرسانه از طرف افراد ضعيف و فقير جامعه نيز منفور است لذا هم غذا دادن را در مصيبت‌ها ترك كنيم و هم دادن مبالغ پرسانه را و اگر اقوام درجه يك به‌صورت مخفيانه كمكي را به خانواده مصيبت‌ديده براي خرج كفن، دفن و مجالس و سنگ قبر بدهند كاري پسنديده است.
اين تحليل‌گر لرستاني افزود: از رسانه ملي و اصحاب رسانه استدعا داريم با كار فرهنگي و راه درست را نشان دادن با اين بدعت نابجا مبارزه كرده و فرهنك اهل‌بيت( ع) و سبك زندگي اسلامي ـ ايراني را بر جامعه حاكم كنند تا هم مورد رضاي خدا قرار بگيرد و هم افراد كمرشان در زير مخارج مربوط به كفن و دفن و مجلس ترحيم خم نشود.
كيفيت وجود روح پس از خروج از بدن
حجت‌الاسلام سعيد مهدوي‌امين، مديركل تبليغات اسلامي استان لرستان، در گفت‌وگو با ايكنا لرستان در رابطه با كيفيت وجود روح پس‌از خروج از بدن مادي، گفت: بدون شك روح پس‌از جدايى از بدن، باقى و جاويد خواهد ماند به‌گونه‌اى كه سخن را مى‌شنود و پاسخ سلام‌ها را مى‌دهد. لذت نعمت‌ها و درد نقمت‌ها و عذاب را مى‌چشد.
وي افزود: در اين رابطه كتاب‌هاي زيادي نوشته شده است كه به‌عنوان نمونه ابن‌قيم در كتاب «الروح» در پاسخ به اين سؤال كه آيا روح مانند بدن مرگ را مي‌چشد و مي‌ميرد چنين مي‌نويسد: «ديدگاه‌ها متفاوت است گروهي مي‌گويند مرگ را مي‌چشد زيرا قرآن در آيه ۱۸۵ سوره مباركه آل‌عمران مي‌فرمايد: «كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ؛ هر نفسي طعم مرگ را مي‌چشد»، گروهي ديگر مي‌گويند ارواح بشري براي بقاء و دوام آفريده شده‌اند و هرگز طعم مرگ را نمي‌چشند. همچنين روايات مختلفي مؤيد اين نظر است از آنها استفاده مي‌شود كه ارواح غير مومنان در عذاب و ارواح مؤمنان در نعمت مي‌باشد و حق همان است كه مرگ نفوس همان جدايي از اجسادشان است و به‌معناي انعدام و نابودي نيست.
مهدوي با اشاره به اينكه در روايتي از پيامبر اكرم(ص) نقل شده كه فرمودند: «هيچ مسلمانى نيست كه بر قبر برادر مؤمنش كه در دنيا او را مى‌شناخته گذر كند و بر او سلام و درود فرستد مگر اين كه خداوند متعال روح متوفى را برمى‌گرداند تا پاسخ سلام او را بدهد».
مديركل تبليغات اسلامي لرستان گفت: ابن‌قيم در ادامه كتاب خود مى‌نويسد: ارواح دو قسمند، يا در عذابند يا در نعمت؛ ارواحى كه گرفتار عذاب و سختى هستند از زيارت و ملاقات يكديگر محرومند لكن ارواحى كه غرق در نعمت الهى مى‌باشند با يكديگر ملاقات دارند و به زيارت همديگر مى‌شتابند و در مواردى به مذاكره و يادآورى مسائلى مى‌پردازند.
مرگ؛ پايان زندگي
بايد توجه داشت كه پايان زندگي هر انساني، مردن اوست.مرگ براي همه حتمي است و هيچ شخصي در هر پُست و مقامي كه باشد نمي‌تواند خود را از مرگ نجات دهد اما لازم است در مراسمي كه به ياد متوفيان و كسانيكه دست‌شان از دنيا كوتاه است برگزار مي‌شود به‌دنبال راه‌هايي باشيم كه باعث خشنودي روح آنها و تسلي بازماندگان باشد اين در حالي‌است كه در برخي از مراسمات ترحيم شايد نيم و يا بيشتر وقتي كه در اختيار مداح و سخنران مراسم است صرف تشكر و قدرداني از شركت‌كنندگان در مراسم و معرفي نام و سمت شركت‌كنندگان مهم و شاخص در مراسم مي‌شود و اين باعث شده كه مجالس ترحيم در برخي از استان‌ها به تريبوني براي كانديداها و يا بالا بردن برخي از افراد تبديل شود و آنچه در اين وسط به دست فراموشي سپرده مي‌شود خود مرده و صاحبان عزا است.
سالار شهيدان در روز عاشورا خطاب به اصحابش فرمود: «اي فرزندان خانواده‌هاي بزرگوار! مرگ فقط پُلي است كه شما را از سختي و مشقت، به بهشت‌هاي وسيع و نعمت‌هاي دائمي، منتقل مي‌كند.كدام‌يك از شما بدش ميآيد كه از زندان به قصر و كاخ، منتقل گردد؟ ولي مرگ براي دشمنان شما، منتقل شدن از قصر و كاخ، به زندان است! پدرم از رسول خدا(ص) نقل كرد كه: دنيا زندان مؤمن و بهشت كافر است! پس مرگ پُلي است كه شما را به بهشت و ان‌ها را به جهنمف منتقل مي‌كند.نه دروغ ميگويم و نه به من دروغ گفته شده است!».
برچسب: ،
ادامه مطلب